Tranh chấp về chia tài sản gắn liền với đất là một dạng tranh chấp thường hay xảy ra đối với các chủ sở hữu đất đai và đôi khi dẫn tới tình trạng không biết làm như thế nào để việc giải quyết tranh chấp. Mời bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi về hướng dẫn giải quyết tranh chấp về chia tài sản gắn liền với đất
Căn cứ pháp lý
- Luật đất đai năm 2013
- Nghị định 21/2021/NĐ-CP
Tranh chấp về tài sản gắn liền với đất là gì?
Theo quy định tại khoản 4 Điều 3 Nghị định 21/2021/NĐ-CP ngày 19/03/2021 tài sản gắn liền với đất bao gồm:
- Nhà ở, công trình xây dựng thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở;
- Nhà ở riêng lẻ theo quy định của Luật Nhà ở;
- Công trình xây dựng khác;
- Cây lâu năm, rừng sản xuất là rừng trồng hoặc vật khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật.
Tranh chấp tài sản trên đất là sự xung đột, mâu thuẫn quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình sử dụng, sở hữu và định đoạt tài sản gắn liền với đất. Khác với tranh chấp quyền sử dụng đất, đối tượng tranh chấp ở đây là những tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất. Trong một số trường hợp, tranh chấp tài sản trên đất xảy ra cùng thời điểm với tranh cấp quyền sử dụng đất.
Những tranh chấp này có thể kể đến như: tranh chấp về việc phân chia nhà ở là tài sản chung của vợ chồng được xây dựng trên đất của bố mẹ vợ/chồng; tranh chấp giá trị cây cối được trồng trên đất đi thuê/mượn; tranh chấp công trình như nhà xưởng, nhà kho, công trình phụ trên đất thuê/mượn; tranh chấp tài sản trên đất là di sản thừa kế;…
Hướng dẫn giải quyết tranh chấp về chia tài sản gắn liền với đất năm 2022
Cách giải quyết tranh chấp tài sản trên đất
Khi phát sinh tranh chấp tài sản gắn liền với đất, các bên có thể lựa chọn một trong những cách giải quyết tranh chấp tài sản trên đất như sau:
Các bên tự đàm phán giải quyết tranh chấp
Tự đàm phán giải quyết tranh chấp tài sản trên đất là việc các bên tranh chấp cùng nhau thương lượng, đề xuất cách giải quyết tranh chấp tài sản gắn liền với đất. Hầu hết những tranh chấp này thường phát sinh giữa những người cùng có quyền và nghĩa vụ liên quan đến tài sản đang tranh chấp. Do đó, phương án tự đàm phán giải quyết tranh chấp tài sản trên đất luôn được thực hiện đầu tiên. Các bên cũng có thể tìm đến luật sư để được hỗ trợ giải quyết tranh chấp ngay từ giai đoạn này. Luật sư với sự hiểu biết chuyên sâu về pháp luật sẽ giúp các bên phân tích, đánh giá những mặt thiệt hơn, đưa ra phương án giải quyết tốt nhất để cân bằng quyền lợi cho tất cả các bên.
Tuy đây là phương thức giải quyết tranh chấp tài sản trên đất đơn giản, nhanh gọn nhưng hiệu quả trên thực tế lại không được đánh giá cao. Kết quả giải quyết tranh chấp tài sản gắn liền với đất theo cách này phụ thuộc chủ yếu vào ý chí của các bên tranh chấp. Kết quả này có thể không được đảm bảo thực hiện đến cùng do không có cơ chế bắt buộc các bên phải thực hiện. Bên cạnh đó, nếu chỉ có các bên tranh chấp đứng ra đàm phán với nhau thì rất khó trong việc các bên chịu lắng nghe, tiếp nhận ý kiến của nhau. Nếu giải quyết không khéo, tranh chấp tài sản trên đất có thể còn trở nên phức tạp và gay gắt hơn.
Yêu cầu hòa giải viên tổ chức buổi hòa giải tại cơ sở
Ngoài phương án tự thương lượng giải quyết tranh chấp tài sản trên đất các bên có thể yêu cầu hòa giải viên tổ chức buổi hòa giải, tham gia vào quá trình hòa giải với tư cách là bên trung gian, làm cầu nối, tư vấn để các bên lựa chọn, đưa ra được phương án giải quyết tranh chấp. Trình tự, thủ tục hòa giải tranh chấp tài sản gắn liền với đất được thực hiện theo Luật hòa giải cơ sở 2013. Hòa giải viên là người có hiểu biết pháp luật, được Chủ tịch UBND xã ra quyết định công nhận hòa giải viên. Các bên được tự lựa chọn hòa giải viên hoặc tổ trưởng tổ hòa giải sẽ phân công hòa giải viên tham gia hòa giải tranh chấp tài sản trên đất.
Lựa chọn giải quyết tranh chấp tài sản gắn liền với đất theo cách này cũng có những điểm hạn chế như khi các bên tự đàm phán với nhau. Do đó, hiệu quả giải quyết không cao, các bên vẫn có thể thay đổi ý kiến, quan điểm của mình. Nếu nhận thấy tranh chấp tài sản trên đất quá căng thẳng, khó có thể đạt được thỏa thuận với nhau thì các bên nên cân nhắc, có thể bỏ qua bước này để tránh làm mất thời gian của các bên. Hơn nữa, thời gian tranh chấp kéo dài còn có thể ảnh hưởng tới sự biến động của tài sản tranh chấp, gây khó khăn hơn cho quá trình giải quyết sau này.
Khởi kiện giải quyết tranh chấp tại Tòa án
Khởi kiện giải quyết tranh chấp tài sản trên đất là phương án giải quyết tranh chấp mang lại kết quả triệt để nhất. Trình tự giải quyết tranh chấp tài sản gắn liền với đất phải phải tuân theo quy đinh của Bộ luật tố tụng dân sự. Phán quyết cuối cùng của Tòa án dựa trên quá trình tiến hành các hoạt động tố tụng, nghiên cứu hồ sơ, phân tích và đánh giá chứng cứ. Kết quả giải quyết của Tòa án được bảo đảm thực hiện bằng các biện pháp cưỡng chế trong trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ của mình theo bản án.
Tuy đây là phương án giải quyết tranh chấp tài sản trên đất hiệu quả nhất nhưng cũng là phương án giải quyết tranh chấp phức tạp nhất. Bởi phần lớn người dân không có điều kiện tiếp xúc để nắm rõ các quy định của pháp luật, thời gian giải quyết tranh chấp tài sản gắn liền với đất tại Tòa án kéo dài, phải tham gia nhiều buổi làm việc và trải qua nhiều thủ tục tố tụng. Nếu có sai sót trong quá trình giải quyết có thể gây ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích mình được hưởng. Do đó, các bên thường có nhu cầu tìm đến dịch vụ Luật sư để được hỗ trợ tham gia giải quyết tranh chấp tài sản trên đất trực tiếp tại Tòa án.
Thủ tục giải quyết tranh chấp tài sản trên đất tại tòa án
Qúa trình tham gia giải quyết tranh chấp tài sản trên đất được thực hiện tuần tự theo các bước sau:
Bước 1: Nộp hồ sơ khởi kiện tại Tòa án
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ khởi kiện tranh chấp tài sản gắn liền với đất, người khởi kiện có thể nộp hồ sơ tới Tòa án theo một trong các cách sau: nộp đơn khởi kiện tranh chấp tài san trên đất trực tiếp tại Tòa án; nộp qau đường bưu chính; gửi hồ sơ trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.
Trong thời hạn 08 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn khởi kiện thẩm phán được phân công xem xét đơn khởi kiện và ra một trong các quyết định:
- Yêu cầu sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện trong trường hợp đơn khởi kiện tranh chấp tài sản gắn liền với đất chưa đủ để giải quyết theo quy định của pháp luật.
- Ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí, tiến hành thủ tục thụ lý vụ án tranh chấp tài sản trên đất.
- Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền nếu vụ án tranh chấp tài sản trên đất thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác.
- Trả lại đơn khởi kiện người khởi kiện nếu vụ việc tranh chấp tài sản gắn liền với đất không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.
Bước 2: Nộp tạm ứng án phí
Nếu hồ sơ khởi kiện tranh chấp tài sản trên đất đã đầy đủ thì Tòa án có thẩm quyền giải quyết sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí. Khoản tiền tạm ứng án phí này được dự tính dựa trên giá trị tài sản trên đất mà các bên tranh chấp và yêu cầu của người khởi kiện. Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo của Tòa án người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí tại cơ quan nhà nước.
Sau khi nộp xong tiền tạm ứng án phí giải quyết tranh chấp tài sản trên đất người khởi kiện mang biên lai về nộp lại cho Tòa án. Khi nhận được biên lai thẩm phán sẽ tiến hành thụ lý vụ án. Thông báo thụ lý vụ án tranh chấp tài sản trên đất phải được gửi cho đương sự và các bên liên quan biết việc giải quyết tranh chấp. Sau khi có thông báo thụ lý, vụ án tranh chấp tài sản gắn liền với đất mới bắt đầu đi vào quá trình giải quyết tại Tòa án.
Bước 3: Tham gia giải quyết tranh chấp tại Tòa án.
Đương sự sự tham gia vào các giai đoạn tố tụng tại Tòa án để giải quyết tranh chấp tài sản trên đất theo thông báo của Tòa án. Các giai đoạn tố tụng đó gồm những nội dung như sau:
Lấy lời khai, ý kiến của các bên tranh chấp và những người liên quan.
Sau khi thụ lý vụ án tranh chấp tài sản trên đất, Tòa án sẽ tiến hành lấy lời khai của các đương sự: nguyên đơn; bị đơn; người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan;… Địa điểm và thời gian lấy lời khai, ý kiến phải được thực hiện theo nội dung thông báo đã được gửi tới các bên trước đó. Tòa án sẽ chỉ hỏi những nội dung liên quan đến việc giải quyết vụ án tương ứng với tư cách tham gia tố tụng của đương sự. Trường hợp các bên không thể cho lời khai tại Tòa án thì Tòa án sẽ có trách nhiệm đến địa phương xác minh, lấy ý kiến hoặc hướng dẫn đương sự gửi văn bản.
Xác minh, thu thập tài liệu chứng cứ
Trong quá trình giải quyết vụ án tranh chấp tài sản trên đất, nếu xét thấy hồ sơ các bên cung cấp chưa đủ căn cứ để Tòa án giải quyết thì trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình Tòa án có thể tiến hành xác minh, thu thập thêm tài liệu chứng cứ từ các đương sự, cơ quan tổ chức, cá nhân khác để có thêm cơ sở để giải quyết vụ án. Những hoạt động này có thể liên quan đến việc xác minh nguồn gốc tài sản tranh chấp; quá trình hình thành và sử dụng tài sản trên đất; định giá, thẩm định giá tài sản trên đất khi các bên không thống nhất được giá trị tài sản tranh chấp;…
Tổ chức phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải.
Trong hoạt động này, Tòa án sẽ công khai để các bên biết chứng cứ trong hồ sơ vụ án mà Tòa án lưu trữ gồm những gì. Bởi có những tài liệu chứng cứ nguyên đơn có nhưng bị đơn không có, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có nhưng các đương sự còn lại không có. Vì việc cung cấp chứng cứ, tài liệu của các bên chỉ nhằm chứng minh cho yêu cầu, quyền lợi mình được hưởng nên việc cung cấp chứng cứ này thường mang tính chủ quan. Khi công khai để các đương sự cùng xem xét thì vụ án tranh chấp tài sản trên đất sẽ được đánh giá khách quan hơn.
Tại phiên họp này, Tòa án sẽ bằng sự nghiên cứu hồ sơ đã thu thập để lấy ý kiến các bên, làm rõ những điểm còn mâu thuẫn trong hồ sơ vụ án, phân tích vụ án dựa trên quy định của pháp luật để làm cho các bên hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ của mình. Tại đây, Tòa án cũng làm công tác hòa giải, giúp các bên đưa ra phương án giải quyết tranh chấp tài sản trên đất. Trường hợp các bên hòa giải thành thì Tòa án sẽ lập biên bản hòa giải thành công nhận sự thỏa thuận của các bên.
Bước 4: Mở phiên Tòa xét xử
Sau khi tiến hành các hoạt động tố tụng mà các bên tranh chấp vẫn không hòa giải thành thì Tòa án ra quyết định đưa vụ án ra xét xử. Địa điểm, thời gian diễn ra phiên Tòa xét xử vụ án tranh chấp tài sản trên đất được thực hiện theo đúng nội dung Tòa án đã thông báo, trường hợp có thay đổi thì Tòa án phải kịp thời thông báo để các bên liên quan nắm được. Thủ tục xét xử tại phiên Tòa được thực hiện theo sự điều phối của Chủ tọa phiên tòa. Tại đây, các bên vẫn có quyền trình bày, đặt câu hỏi, tranh luận để bảo vệ cho yêu cầu của mình.
Tải xuống đơn khởi kiện tranh chấp tài sản trên đất
Mẫu số 23-DS (Ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP ngày 13 tháng 01 năm 2017 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao)
Thông tin liên hệ
Trên đây là quan điểm của Tư vấn luật đất đai về “Hướng dẫn giải quyết tranh chấp về chia tài sản gắn liền với đất năm 2022”. Chúng tôi hi vọng rằng bạn có thể vận dụng các kiến thức trên để sử dụng trong công việc và cuộc sống. Để biết thêm thông tin chi tiết hoặc cần tư vấn về thành lập doanh nghiệp; tra mã số thuế cá nhân, xác nhận độc thân;… vui lòng liên hệ qua hotline: 0833 102 102. Hoặc qua các kênh sau:
- FB: www.facebook.com/luatsux
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@luatsux
- Youtube: https://www.youtube.com/Luatsux
Mời bạn xem thêm bài viết:
- Hướng dẫn giải quyết tranh chấp về thu hồi bồi thường đất
- Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định năm 2022
- Làm sao để thu thập chứng cứ khi có tranh chấp đất đai xảy ra?
Câu hỏi thường gặp
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp tài sản gắn liền với đất được xác định như sau:
Nếu các bạn lựa chọn giải quyết tại Ủy ban nhân dân thì Ủy ban nhân dân có thẩm quyền giải quyết tùy từng trường hợp sẽ được xác định là:
Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;
Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính.
Đây là dạng tranh chấp giữa các bên về việc ai có quyền sử dụng hợp pháp với một mảnh đất nào đó. Dạng tranh chấp này thường gặp dưới các loại tranh chấp như sau:
Tranh chấp giữa những người sử dụng chung ranh giới giữa các vùng đất, có thể là tranh chấp ngõ đi hay ranh giới đất liền kề.
Tranh chấp đòi lại đất hoặc tài sản gắn liền với đất trong quan hệ thừa kế; quan hệ ly hôn giữa vợ và chồng.
Tranh chấp về đòi lại đất, tài sản gắn liền với đất của người thân trong những giai đoạn trước đây mà qua các cuộc điều chỉnh ruộng đất đã được chia cấp cho người khác.
Tranh chấp giữa đồng bào dân tộc địa phương với đồng bào đi xây dựng vùng kinh tế mới; giữa đồng bào địa phương với các nông trường, lâm trường và các tổ chức sử dụng đất khác.
Để xác định đất không có tranh chấp, có thể làm đơn gửi UBND cấp xã nơi có đất. Kèm theo đơn là bản sao Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (nếu đã được cấp), bản sao giấy tờ tùy thân (căn cước công dân, hộ khẩu). Sau khi kiểm tra nếu xét thấy đất không có tranh chấp thì UBND cấp xã xác nhận trực tiếp vào đơn hoặc cấp văn bản xác nhận cho đương sự.
