Cần lưu ý khi thuê mua nhà ở xã hội những gì năm 2023?

Nhiều người hiện nay có xu hướng thuê mua nhà ở xã hội, tuy nhiên để tránh gặp phải những rủi ro không đáng có thì người thuê mua nhà ở xã hội cần phải tìm hiểu và lưu ý một số vấn đề. Khi thuê mua nhà ở xã hội cần phải đáp ững được các điều kiện, nguyên tắc mà pháp luật đặt ra. Bên cạnh đó, cần phải lưu ý một số vấn đề trên thực mà không ít người gặp phải. Vậy, Cần lưu ý khi thuê mua nhà ở xã hội những gì? Đúc kết kinh nghiệm thuê mua nhà ở xã hội, dưới đây là những vấn đề cần lưu ý khi thuê mua nhà ở xã hội của Tư vấn luật đất đai, hy vọng có thể giúp ích cho bạn trong quá trình tìm hiểu thuê mua nhà ở xã hội.

Căn cứ pháp lý

• Luật Nhà ở 2014

Thuê mua nhà ở xã hội là gì?

Theo quy định tại Luật Nhà ở 2014 thì nhà ở xã hội là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở.

Cũng theo Luật Nhà ở 2014, thuê mua nhà ở là việc người thuê mua thanh toán trước cho bên cho thuê mua 20% giá trị của nhà ở thuê mua, trừ trường hợp người thuê mua có điều kiện thanh toán trước thì được thanh toán không quá 50% giá trị nhà ở thuê mua; số tiền còn lại được tính thành tiền thuê nhà để trả hàng tháng cho bên cho thuê mua trong một thời hạn nhất định; sau khi hết hạn thuê mua nhà ở và khi đã trả hết số tiền còn lại thì người thuê mua có quyền sở hữu đối với nhà ở đó.

Như vậy, có thể hiểu thuê mua nhà ở xã hội là việc người thuê mua nhà ở xã hội thanh toán trước cho bên cho thuê mua 20% đến 50% giá trị của nhà ở thuê mua; 80% – 50% còn lại được tính thành tiền thuê nhà để trả hàng tháng cho bên chủ đầu tư trong một thời hạn nhất định.

Sau khi hết hạn thuê mua nhà ở xã hội (thường là 05 năm) và khi đã trả hết số tiền còn lại thì người thuê mua có quyền sở hữu đối với nhà ở xã hội đó.

Hợp đồng thuê mua nhà ở xã hội có bản chất là sự kết hợp giữa hợp đồng thuê và hợp đồng mua bán nhà ở. Có thể thấy đây là một loại hợp đồng thuê nhưng bị ràng buộc bởi những điều kiện về quyền sở hữu của tài sản sau khi hết thời hạn thuê.

Nếu hết thời hạn thuê mà người thuê quyết định mua thì hợp đồng mua bán được giao kết vào thời điểm người thuê quyết định mua. Cho đến thời điểm hợp đồng mua bán được giao kết, quyền sở hữu đối với tài sản vẫn thuộc về người cho thuê; rủi ro về tài sản vẫn do người cho thuê chịu.

Nguyên tắc cho thuê mua nhà ở xã hội

Theo quy định tại Luật Nhà ở 2014 quy định nguyên tắc cho thuê, cho thuê mua, bán nhà ở xã hội tại Điều 62 như sau:

“Điều 62. Nguyên tắc cho thuê, cho thuê mua, bán nhà ở xã hội

1. Việc cho thuê, cho thuê mua, bán nhà ở xã hội phải đúng quy định của Luật này; trong cùng một thời gian, mỗi đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 50 của Luật này chỉ được thuê hoặc thuê mua hoặc mua một nhà ở xã hội; đối với học sinh tại các trường dân tộc nội trú công lập thì không phải trả tiền thuê nhà ở và các dịch vụ trong quá trình sử dụng.

2. Thời hạn của hợp đồng thuê nhà ở xã hội tối thiểu là 05 năm; thời hạn thanh toán tiền thuê mua nhà ở xã hội tối thiểu là 05 năm, kể từ ngày ký hợp đồng thuê mua nhà ở.

3. Bên thuê, thuê mua nhà ở xã hội không được bán, cho thuê lại, cho mượn nhà ở trong thời gian thuê, thuê mua; nếu bên thuê, thuê mua không còn nhu cầu thuê, thuê mua nhà ở thì chấm dứt hợp đồng và phải trả lại nhà ở này.

4. Bên thuê mua, bên mua nhà ở xã hội không được bán lại nhà ở trong thời hạn tối thiểu là 05 năm, kể từ thời điểm thanh toán hết tiền thuê mua, tiền mua nhà ở; trường hợp trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày bên mua, bên thuê mua đã thanh toán hết tiền mua, thuê mua nhà ở mà có nhu cầu bán nhà ở này thì chỉ được bán lại cho đơn vị quản lý nhà ở xã hội đó hoặc bán cho đối tượng thuộc diện được mua nhà ở xã hội nếu đơn vị này không mua với giá bán tối đa bằng giá bán nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

5. Bên mua, bên thuê mua nhà ở xã hội được bán lại nhà ở này theo cơ chế thị trường cho các đối tượng có nhu cầu sau thời hạn 05 năm, kể từ khi đã thanh toán hết tiền mua, tiền thuê mua nhà ở và đã được cấp Giấy chứng nhận nhưng phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định của Chính phủ và nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật thuế; trường hợp bán cho đối tượng thuộc diện được mua nhà ở xã hội quy định tại Luật này thì chỉ được bán với giá tối đa bằng giá bán nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Đối với hộ gia đình, cá nhân thuộc diện được tái định cư mà thuê mua, mua nhà ở xã hội thì được bán lại nhà ở này theo cơ chế thị trường cho các đối tượng có nhu cầu sau khi đã thanh toán hết tiền mua, tiền thuê mua nhà ở và được cấp Giấy chứng nhận nhưng phải nộp tiền sử dụng đất cho Nhà nước theo quy định của Chính phủ và phải nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật thuế.

6. Mọi trường hợp cho thuê, cho thuê mua, bán nhà ở xã hội không đúng quy định của Luật này thì hợp đồng cho thuê, thuê mua, mua bán nhà ở không có giá trị pháp lý và bên thuê, thuê mua, mua phải bàn giao lại nhà ở cho đơn vị quản lý nhà ở xã hội; trường hợp không bàn giao lại nhà ở thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi có nhà ở tổ chức cưỡng chế để thu hồi lại nhà ở đó.

Việc xử lý tiền thuê, tiền mua nhà ở được thực hiện theo quy định của pháp luật dân sự; việc xử lý tiền thuê mua nhà ở xã hội được thực hiện theo quy định tại Điều 135 của Luật này.”

Như vậy, việc cho thuê lại nhà ở xã hội chỉ cấm đối với đối tượng thuê mua theo quy định tại khoản 3, còn đối với đối tượng mua nhà ở xã hội thì chỉ giới hạn cấm chuyển nhượng trong thời hạn 05 năm kể từ thời điểm thanh toán hết tiền theo quy định tại khoản 4 mà không giới hạn việc cho thuê lại.

Điều kiện thuê mua nhà ở xã hội

– Điều kiện về nhà ở:

+ Chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở dưới mọi hình thức tại nơi sinh sống, học tập;

+ Trường hợp đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong hộ gia đình thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu, cụ thể là dưới 10 m2 sàn/người.

– Điều kiện về nơi cư trú:

+ Phải có đăng ký thường trú tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội;

+ Trường hợp không có đăng ký thường trú thì phải có đăng ký tạm trú từ một năm trở lên tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội.

– Điều kiện về thu nhập:

Phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập cá nhân thường xuyên đối với các đối tượng sau:

+ Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị theo quy định của Thủ tướng Chính phủ;

+ NLĐ đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp;

+ Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân và quân đội nhân dân;

+ Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức.

Lưu ý: Không yêu cầu đáp ứng điều kiện về thu nhập đối với các đối tượng sau:

+ Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng;

+ Các đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ mà không thuộc diện bị thu hồi nhà ở do có hành vi vi phạm quy định của pháp luật và chưa có nhà ở tại nơi sinh sống sau khi trả lại nhà công vụ;

+ Hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.

Lưu ý:

– Trường hợp thuê mua nhà ở xã hội thuộc sở hữu nhà nước thì phải thanh toán ngay lần đầu số tiền thuê mua bằng 20% giá trị của nhà ở thuê mua;

– Nếu người thuê mua đồng ý thì có thể thanh toán lần đầu số tiền bằng 50% giá trị của nhà ở thuê mua.

Cần lưu ý khi thuê mua nhà ở xã hội những gì?

Theo quy định tại Điều 62 Luật nhà ở 2014 thì khi thuê mua nhà ở xã hội hay thực hiện các giao dịch thuê, bán nhà ở xã hội cần lưu ý một số điểm sau, cụ thể:

1. Trong cùng một thời gian, mỗi đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 50 của Luật nhà ở chỉ được thuê hoặc thuê mua hoặc mua một nhà ở xã hội; đối với học sinh tại các trường dân tộc nội trú công lập thì không phải trả tiền thuê nhà ở và các dịch vụ trong quá trình sử dụng.

2. Thời hạn của hợp đồng thuê nhà ở xã hội tối thiểu là 05 năm; thời hạn thanh toán tiền thuê mua nhà ở xã hội tối thiểu là 05 năm, kể từ ngày ký hợp đồng thuê mua nhà ở. Đối với những hợp đồng thuê, thuê mua nhà ở xã hội có thời hạn ngắn hơn 05 năm hoàn toàn vi phạm quy định nêu trên đều có thể bị tuyên bố vô hiệu, ảnh hưởng tới quyền lợi của người thuê mua.

3. Bên thuê, thuê mua nhà ở xã hội không được bán, cho thuê lại, cho mượn nhà ở trong thời gian thuê, thuê mua; nếu bên thuê, thuê mua không còn nhu cầu thuê, thuê mua nhà ở thì chấm dứt hợp đồng và phải trả lại nhà ở này.

4. Bên thuê mua, bên mua nhà ở xã hội không được bán lại nhà ở trong thời hạn tối thiểu là 05 năm, kể từ thời điểm thanh toán hết tiền thuê mua, tiền mua nhà ở; trường hợp trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày bên mua, bên thuê mua đã thanh toán hết tiền mua, thuê mua nhà ở mà có nhu cầu bán nhà ở này thì chỉ được bán lại cho đơn vị quản lý nhà ở xã hội đó hoặc bán cho đối tượng thuộc diện được mua nhà ở xã hội nếu đơn vị này không mua với giá bán tối đa bằng giá bán nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. 

Như vậy, kể từ thời điểm đặt bút ký hợp đồng thuê mua nhà ở xã hội tới khi có nhu cầu bán, chuyển nhượng thì người thuê mua nhà ở xã hội phải đợi tối thiểu ít nhất là 10 năm. Đây là vấn đề mà người thuê mua cần lưu ý bởi vì sau 10 năm giá trị của nhà ở xã hội có thể sẽ bị giảm đi rất nhiều.

5. Bên mua, bên thuê mua nhà ở xã hội được bán lại nhà ở này theo cơ chế thị trường cho các đối tượng có nhu cầu sau thời hạn 05 năm, kể từ khi đã thanh toán hết tiền mua, tiền thuê mua nhà ở và đã được cấp Giấy chứng nhận nhưng phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định của Chính phủ và nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật thuế; trường hợp bán cho đối tượng thuộc diện được mua nhà ở xã hội quy định tại Luật này thì chỉ được bán với giá tối đa bằng giá bán nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. 

Hiện nay, nhà ở xã hội có giá trị khá rẻ so với loại hình nhà ở thương mại. Tuy nhiên việc chuyển nhượng loại hình nhà ở xã hội có phần rắc rối hơn so với loại hình nhà ở thông thường. Đồng thời nếu muốn chuyển nhượng sang tên, người bán phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định tại Bảng giá đất nơi có nhà ở xã hội. Như vậy, nếu tính tổng số tiền phải nộp thì nhà ở xã hội sẽ chỉ rẻ hơn so với nhà ở thương mại nếu như chủ sở hữu nhà chỉ sử dụng nó với mục đích duy nhất là để ở. Ngoài ra việc mua bán chuyển nhượng nhà ở xã hội phải tuân thủ theo nhiều quy định khác nhau, trường hợp vi phạm thì hợp đồng chuyển nhượng sẽ không có giá trị về mặt pháp lý, người thuê mua nhà ở xã hội sẽ phải bàn giao lại nhà ở cho đơn vị quản lý nhà ở xã hội; trường hợp không bàn giao lại nhà ở thì UBND cấp tỉnh nơi có nhà ở tổ chức cưỡng chế để thu hồi lại nhà ở đó.

Thông tin liên hệ

Tư vấn luật đất đai đã cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến vấn đề “Cần lưu ý khi thuê mua nhà ở xã hội những gì năm 2023?”. Ngoài ra, chúng tôi  có hỗ trợ dịch vụ pháp lý khác liên quan đến lệ phí công chứng hợp đồng mua bán nhà đất. Hãy nhấc máy lên và gọi cho chúng tôi qua số hotline 0833.102.102 để được đội ngũ Luật sư, luật gia giàu kinh nghiệm tư vấn, hỗ trợ, đưa ra giải đáp cho quý khách hàng.

Mời bạn xem thêm bài viết

• Quy định bố trí nhà ở xã hội
• Thời hạn thuê mua nhà ở xã hội là bao lâu?
• Gói hỗ trợ mua nhà ở xã hội năm 2023

Câu hỏi thường gặp